Rota virüsü, bağırsak enfeksiyonuna ve ishale neden olan ve bulaşıcılık oranı çok yüksek olan bir virüstür. Bu virüs dünya genelinde bebek ve çocuklarda ishale en sık neden olan virüstür.
Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte artış gösteren ishal, çocukların en sık karşılaştığı sağlık sorunlarından biridir. İshal günde üç ya da daha fazla sayıda yumuşak veya sıvı kıvamlı dışkılama olarak tanımlanmaktadır. Üç aydan küçük bebekler için günde 10-12 den fazla, bol miktarda bezden taşacak kadar sulu kaka yapma ishal olarak tanımlanabilir. Bez kullanan bebeklerde bez kakanın suyunu çekeceğinden aileler kakanın ne kadar sulu ve bol miktarda olduğunun farkına varmayabilirler. Böyle bir durumda bebek her zamankinden daha sık peş peşe kaka yapıyorsa, bebeğin bezi her zamankine göre daha ağır ise ishal olarak kabul edilir.
Rota virüsü her yerde bulunur ve nerdeyse her çocuğa 3-5 yaşına kadar mutlaka bulaşır. Rota virüsü enfeksiyonu genellikle virüse maruz kaldıktan sonraki iki gün içerisinde ilk belirtilerini göstermeye başlar. İlk belirtiler olarak ateş ve kusma kendini belli eder. Ateş ve kusmayı 3 ila 8 gün devam eden sulu, kokulu ishal izler. İshalin kokusu tipiktir. Çocuklarda görülen rota virüsü belirtileri arasında 24 saatten uzun süren ishal, sık sık kusma, yüksek dereceli ateş, katran gibi koyu renkli dışkılama dışkıda mukus veya kan görülmesi, özellikle bebeklerde göz yaşı olmadan ağlama, az idrara çıkma ya da idrara hiç çıkmama, aşırı derecede uyku hali ve tepki vermeme gibi aşırı sıvı kaybına bağlı gelişen dehidratasyona ait septomlardır.
Rotavirüs direkt temasla bulaşır. Yani, rotavirüs geçiren bir kişiye veya hastalığı geçirmiş olan kişinin temas ettiği oyuncak, masa araç ve gereçlere dokunulup, ellerin yıkanmadan ağza götürülmesi ile virüs bulaşır. Rotavirüs diğer bazı virüslerden farklı olarak yüzeylerde uzun süre canlılığını korur. Rotavirüsü enfekte olan kişilerin dışkısında ilk belirtilerin ortaya çıkmasından birkaç gün öncesinden ve septomlar azaldıktan 10 gün sonrasında kadar bulur. Rotavirüs ishalli çocukların dışkısı ile yüksek miktarlarda atıldığından tanı için dışkı örneği tercih edilir. Tanıda öncelikle başvurulan yöntemler antijenik yapıları saptamaya dayalı testlerdir. Rotavirüs enfeksiyonu için spesifik bir tedavi yoktur. Tedavide antibiyotik ve antiviral ilaçların yeri yoktur. Genellikle bir hafta içinde kendiliğinden düzelir. Ancak bebek ve çocuklarda aşırı ishal kusmaya bağlı olarak sıvı kaybı olabileceği unutulmamalıdır. Tedavisinde başlıca amaç; kusma ve ishale bağlı olarak ortaya çıkabilecek dehidratasyonun önlenmesidir. Beslenme devam ettirilmelidir. Sık aralıklarla azar azar beslenme yapılmalıdır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde emzirme devam edilmelidir. Özellikle küçük çocuklar mutlaka bir çocuk hekiminin gözetiminde tutulmalıdırlar.
Rotavirüsü ishali salgını durumunda hasta çocuklar ile sağlıklı çocukların temas etmemesi için hasta çocuklar kreş ve okul gibi yerlere gönderilmemeli, eller sık sık yıkanmalıdır. Çocuklara el yıkama alışkanlığı mutlaka öğretilmelidir. Kreşteki oyuncaklar sık aralıklarla temizlenmelidir.
Rotavirüse karşı rota aşısı geliştirilmiştir. Ancak aşının %100 koruyuculuğu yoktur. Aşılı çocuklarda rotavirüs hastalığını geçirebilir. Ancak diğer aşısız çocuklara kıyasla çok daha hafif geçirirler. Ülkemizde 2 ve 3 doz olarak uygulanabilen 2 tip rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Aşı bebeklik döneminde 2. Aydan itibaren ağızdan uygulanmaktadır. İlk doz 15 haftalıktan önce mutlaka uygulanmalıdır. 6 aylık olmadan da son dozunun tamamlanması gerekmektedir. Aşıyı bebek kusarsa aşının tekrarlanmasına gerek yoktur, bir iki damla aşı bile koruyuculuğu sağlamaya yeterlidir.
Rotavirüs aşısı olan hemen hemen tüm bebekler şiddetli rotavirüs ishalinden korunur. Bu nedenle bütün hastalarıma mutlaka rotavirüs aşısını yaptırmasını öneririm. Hastalık görünmesi durumunda da mutlaka bir çocuk hekimine başvurulması gerektiğini bütün ebeveynlere tekrar hatırlatmak isterim.
Sağlıkla, sevgiyle kalın.
