Ayrımcılığın önlenmesi, çocuğun yüksek yararı, yaşamı, eğitimi ve diğer tüm hakları


Çocuk Hakları; her çocuğun  doğuştan sahip olduğu yaşam, sağlık, eğitim, barınma hakkı ve sosyolojik, psikolojik,  cinsiyetçilik  gibi her türlü sömürüye karşı koruyan  haklardır.


     Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi,  tarihte en geniş kabul gören  insan hakları belgesidir. Birleşmiş Milletler üyesi 2 ülke dışında  191 ülke  sözleşmeyi onaylamıştır. Türkiye de  sözleşmeyi 14 Eylül 1990 tarihinde imzalamıştır  Çocuk Hakları  Sözleşmesi; ayrımcılığın önlenmesi, çocuğun yüksek yararı, yaşama ve gelişme hakkı, her türlü istismara karşı korunması ve çocuğun düşüncelerinin  önemsenmesi  gibi ilkeleri barındırmaktadır. Aynı zamanda sözleşmeye göre; bireyler, aileler, hükümetler ve uluslararası topluluklar çocukların haklarının  katılımcı, uygulamalı, sürdürülebilir ve ayrım gözetmeyen bir biçimde  yaşama geçirecek önlemleri almaları gerekmektedir.

 Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 42. maddesinde; “Taraf devletler sözleşme ilke ve hükümlerinin, uygun ve etkili araçlarla yetişkinler kadar çocuklar tarafından da yaygın biçimde öğrenilmesini sağlamayı taahhüt eder” ifadesiyle taraf olan ülkeleri çocukların  haklarının öğretilmesinde ve kullanılmasında sorumlu tutmuştur.  Sözleşmeye  göre taraf devletler  bu sorumluluğu verecekleri eğitimler  ve uygulamalarla  yerine getirmelidir. Bu bağlamda çocuk  haklarının  sadece  yazıda kalmaması için çocuklar, aileler, öğretmenler gibi tüm paydaşlara çocuk hakları konusunda farkındalık oluşturmaları  gerekmektedir.

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi’nin 9. Maddesi ;   ‘Çocuğun her  türlü istismar,  eğitim ve diğer haklarının sömürülmesi karşısında   korunmasını ve çocukların çalıştırılmaması, yaşamlarını , sağlıklarını  tehlikeye  sokacak  ve gelişimlerini   engelleyecek bir işe girmeye zorlanmamasını taahhüt eder.''  Uluslararası Çalışma Örgütü’ nün verilerine göre dünya genelinde 200 milyondan fazla çocuk işçi bulunuyor. TÜİK verileri  2020 yılında Türkiye'de  720 bin çocuk işçinin olduğunu söylüyor.  Uluslararası Çalışma Örgütü, yaşları 5 ila 14 olan 132 milyon çocuğun tarım sektöründe çalışmaya zorlandığına ve bu nedenle  eğitim ve sağlık olanaklarından yoksun kaldığına dikkat çekiyor.  Yine  çocukların suç gruplarının (çete)   elinde  birçok suça sürükleniyor hayatları  istismar edilerek yaşamdan bağları kesiliyor. 


    Çocuklara, B.M Çocuk Hakları sözleşmesi ile tanınan haklarının korunması için, yargı mercileri önünde usule ilişkin haklar tanıyan bu sözleşme, Türkiye’de  Aile Mahkemelerinin kurulması  çocukların özellikle aile hukukuna  ilişkin davalarda ebeveynleri tarafından istismar edilmelerini engellemektedir.  Ayrıca Ceza hukuku bağlamında  ise Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK)  ile  çocuğun bir suçu işlediği değil, bir suça sürüklendiği kabul edilmiştir. Bu yaklaşım, çocuğu suç işleyen bir suçlu olarak görmeyip, çocuğu suçun mağduru görüp suça sürüklendiğini kabul eder.  Bunun doğal sonucu olarak da suça sürüklenen çocuğun cezalandırılmasını değil korunmasını temel amaç olarak kabul eder.    ÇKK 5. Maddesine göre  suça sürüklenen çocuk  hakkında koruyucu ve destekleyici   tedbirler alınmalıdır. 

Koruyucu ve destekleyici tedbirler 
Madde 5- (1) Koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında alınacak tedbirlerdir. 

Çocuk hakları, toplumsal ve bireysel eğitimin ve özgürleşmenin  ayrılmaz bir parçasıdır.  Çocuk hakları gözetilerek verilen özgürlüğe dayalı eğitim, gelecekteki özgür yaşamla eş değer olacaktır.  Çocukların gerek temel hak ve özgürlüklerden gerekse sosyal ve ekonomik haklardan yararlandırılması toplumlar için elzemdir. Çocukların bu haklarını bilmesi, öğrenmesi ve uygulaması   çocukların gelecekte  toplumda aktif rol almalarını sağlayacaktır.


Evrensel İnsan Hakları ve Demokratik Değerleri ilke edinecek;  gelişimi, dönüşümü takip edecek, meraklı, soran, sorgulayan, araştıran, üreten, çocukların yetiştiği bir geleceğin asgari koşullarını oluşturmamız gerekmektedir. 

(Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Çocuk Koruma Kanunları hiçe sayılarak  çocuk haklarının  her biçimde istismar edildiğini tüm çıplaklığıyla gözler önüne seren gerçek bir hikayeyi anlatan  ’When They See Us’’  mini dizisini izlemenizi tavsiye ederim.)

 Ofis: Arcadium life 3 sitesi no:2/91 Göktürk