Ayrımcılığın önlenmesi, çocuğun yüksek yararı, yaşamı, eğitimi ve diğer tüm hakları
Çocuk Hakları; her çocuğun doğuştan sahip olduğu yaşam, sağlık, eğitim, barınma hakkı ve sosyolojik, psikolojik, cinsiyetçilik gibi her türlü sömürüye karşı koruyan haklardır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi, tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesidir. Birleşmiş Milletler üyesi 2 ülke dışında 191 ülke sözleşmeyi onaylamıştır. Türkiye de sözleşmeyi 14 Eylül 1990 tarihinde imzalamıştır Çocuk Hakları Sözleşmesi; ayrımcılığın önlenmesi, çocuğun yüksek yararı, yaşama ve gelişme hakkı, her türlü istismara karşı korunması ve çocuğun düşüncelerinin önemsenmesi gibi ilkeleri barındırmaktadır. Aynı zamanda sözleşmeye göre; bireyler, aileler, hükümetler ve uluslararası topluluklar çocukların haklarının katılımcı, uygulamalı, sürdürülebilir ve ayrım gözetmeyen bir biçimde yaşama geçirecek önlemleri almaları gerekmektedir.
Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 42. maddesinde; “Taraf devletler sözleşme ilke ve hükümlerinin, uygun ve etkili araçlarla yetişkinler kadar çocuklar tarafından da yaygın biçimde öğrenilmesini sağlamayı taahhüt eder” ifadesiyle taraf olan ülkeleri çocukların haklarının öğretilmesinde ve kullanılmasında sorumlu tutmuştur. Sözleşmeye göre taraf devletler bu sorumluluğu verecekleri eğitimler ve uygulamalarla yerine getirmelidir. Bu bağlamda çocuk haklarının sadece yazıda kalmaması için çocuklar, aileler, öğretmenler gibi tüm paydaşlara çocuk hakları konusunda farkındalık oluşturmaları gerekmektedir.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi’nin 9. Maddesi ; ‘Çocuğun her türlü istismar, eğitim ve diğer haklarının sömürülmesi karşısında korunmasını ve çocukların çalıştırılmaması, yaşamlarını , sağlıklarını tehlikeye sokacak ve gelişimlerini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmamasını taahhüt eder.'' Uluslararası Çalışma Örgütü’ nün verilerine göre dünya genelinde 200 milyondan fazla çocuk işçi bulunuyor. TÜİK verileri 2020 yılında Türkiye'de 720 bin çocuk işçinin olduğunu söylüyor. Uluslararası Çalışma Örgütü, yaşları 5 ila 14 olan 132 milyon çocuğun tarım sektöründe çalışmaya zorlandığına ve bu nedenle eğitim ve sağlık olanaklarından yoksun kaldığına dikkat çekiyor. Yine çocukların suç gruplarının (çete) elinde birçok suça sürükleniyor hayatları istismar edilerek yaşamdan bağları kesiliyor.
Çocuklara, B.M Çocuk Hakları sözleşmesi ile tanınan haklarının korunması için, yargı mercileri önünde usule ilişkin haklar tanıyan bu sözleşme, Türkiye’de Aile Mahkemelerinin kurulması çocukların özellikle aile hukukuna ilişkin davalarda ebeveynleri tarafından istismar edilmelerini engellemektedir. Ayrıca Ceza hukuku bağlamında ise Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) ile çocuğun bir suçu işlediği değil, bir suça sürüklendiği kabul edilmiştir. Bu yaklaşım, çocuğu suç işleyen bir suçlu olarak görmeyip, çocuğu suçun mağduru görüp suça sürüklendiğini kabul eder. Bunun doğal sonucu olarak da suça sürüklenen çocuğun cezalandırılmasını değil korunmasını temel amaç olarak kabul eder. ÇKK 5. Maddesine göre suça sürüklenen çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirler alınmalıdır.
Koruyucu ve destekleyici tedbirler
Madde 5- (1) Koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında alınacak tedbirlerdir.
Çocuk hakları, toplumsal ve bireysel eğitimin ve özgürleşmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Çocuk hakları gözetilerek verilen özgürlüğe dayalı eğitim, gelecekteki özgür yaşamla eş değer olacaktır. Çocukların gerek temel hak ve özgürlüklerden gerekse sosyal ve ekonomik haklardan yararlandırılması toplumlar için elzemdir. Çocukların bu haklarını bilmesi, öğrenmesi ve uygulaması çocukların gelecekte toplumda aktif rol almalarını sağlayacaktır.
Evrensel İnsan Hakları ve Demokratik Değerleri ilke edinecek; gelişimi, dönüşümü takip edecek, meraklı, soran, sorgulayan, araştıran, üreten, çocukların yetiştiği bir geleceğin asgari koşullarını oluşturmamız gerekmektedir.
(Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Çocuk Koruma Kanunları hiçe sayılarak çocuk haklarının her biçimde istismar edildiğini tüm çıplaklığıyla gözler önüne seren gerçek bir hikayeyi anlatan ’When They See Us’’ mini dizisini izlemenizi tavsiye ederim.)
Ofis: Arcadium life 3 sitesi no:2/91 Göktürk
