Üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen hormonal dengeizlikle birlikte olan Polikistik over sendromu, (POS) yumurtlayamama sorunu ve kısırlığın yanı sıra, tedavi edilmediğinde hipertansiyon diyabet gibi birçok hastalığın oluşumuna yatkınlık oluşturur .
Genetik olarak aktarımı da olan yumurtalığın yapısında çok sayıda küçük kistik görünümde olduğu bir durumdur.
Yumurta sayısının çok olması hormonal birtakım dengesizliklere yol açarak her ay düzenli yumurtlamaya engel olup düzenli adet görememeye dolayısıyla istendiğinde bebek sahibi olamamaya sebep olabilir. Androjen olarak isimlendirilen erkek tipi hormonların yumurtalıklarda (overlerde) yapımı ve kana salınımı artmıştır.Beyinde hipofiz bezinden salgılanan ve yumurtalıkların normal çalışmasını düzenleyen gonadotropin adı verilen hormonlarda dengesizlik vardır. Bu hormonal dengesizliklerin sonucunda ;
- Adet gecikmesi, adet düzensizlikleri
- Yüzde ve vücutta istenmeyen tüylerde artış (hirşutizm)
- Sivilcelenme (akne)
- Ciltte yağlanma (sebore)
- Saç dökülmesi (alopesi)
- Kolay kilo alma, kilo vermede güçlük
- Çocuk sahibi olamama (infertilite) olabilir.
Tanısı ultrasonografide yumurtalıklarda çok sayıda folikülün olmasını tanımlayan polikistik over görüntüsünün olması hormonal dengenin erkek tipi hormon lehine değişmesi klinik olarak hirşutizm, akne, alopesi , kilo artışı ve kısırlık şikayetlerinin birarada olması ile konur.
Polikistik over genetik aktarımı da olan bir yapı olduğundan küretif tedavisi mümkün değildir. Ancak homonal dengesizliğin düzeltilmesi ile şikayetlerin çözüm bulabileceği bir sendromdur. Tedavide süreklilik gerektirir.
Kozmetik yakınmalar yaşam kalitesini ciddi oranda düşürür. Duygudurum bozuklukları, depresyon ve endişe bozuklukları baş gösterir.Bir grup hastada tedavisiz çocuk sahibi olmak mümkün olmaz. Buna karşılık tedavi ile gebelik ve canlı doğum oranları yüksektir.Sendromda görülen erkek tipi hormon fazlalığı, yumurtlama bozukluğu ve insülin direnci nedeniyle gizli şeker (prediyabet), şeker hastalığı (tip 2 diyabet), gebelik şekeri (gestasyonel diyabet), obezite, kolesterol bozuklukları ve metabolik sendrom artmış oranda görülür.PKOS’lu hastalar ileride kalp ve damar hastalıkları gelişimini artıran birçok risk faktörünü genç yaşlarda taşır ancak kalp ve damar hastalıklarının sağlıklı kadınlara göre daha erken ya da daha sık görüldüğüne dair net kanıt henüz yoktur.
Polikistik over sendromlu hastalarda tedavi hastanın yakınmalarına göre düzenlenir.Aşırı tüylenme, erkek tipi hormon fazlalığı ve adet düzensizliği ile başvuran hastalarda bu sorunların ortadan kaldırılması için doğum kontrol hapları ve bazı erkek tipi hormon azaltıcı ilaçlar kullanılır. Bu tedavilerin hem etkinliğinin hem de olası istenmeyen etkilerinin değerlendirilmesi yönünden konunun uzmanı doktorların yer aldığı bir sağlık ekibinin takibi son derece önemlidir.Çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda hasta eğer obez ise yaşam tarzı değişiklikleri ile kilo verme kendiliğinden gebelik sağlayabilir. Bunun dışındaki durumlarda kısırlık tedavisinde ağızdan alınan ilaçlar, hormon iğneleri ve aralarında tüp bebek yönteminin de olduğu yardımcı üreme teknikleri kullanılır.