Bahçede oynayan iki çocuk, eğlenceli, mutlu bir şekilde vakit geçirirken çocuklardan biri düşüyor ve dizi kanıyor, arkadaşının koşup sarılması ve elini tutup kalkmasına yardımcı olması bizleri çok etkiliyor. Çocukların oyuncağı olmayan arkadaşıyla oyuncağını, kalemi olmayan sınıf arkadaşıyla kalemini paylaşması da hoşumuza gidiyor ve mutlu oluyoruz. Çoğu yetişkinler ve çocuklar, hoşgörü, vefa, şefkatin ne kadar önemli olduğunun farkındadırlar. Bunun farkında olan ebeveynlerin çocuklarının da bu tutumu sergilediğini gördüklerinde duydukları mutluluk paha biçilemez. Empati tutumu anlatılmanın yanı sıra davranışlarla örnek olunarak kazandırılacak bir kavramdır.
Empati, başkalarının içinde bulunduğu durumu ve duygularını anlayabilmek, kendini o kişinin yerine koyabilmektir. Evsiz bir insan gördüğümüzde, sahipsiz bir çocuk gördüğümüzde, Çaresiz bir varlık fark ettiğimizde duyduğumuz üzüntü, üzüntüsüyle üzülebildiğimiz, sevinciyle sevinebildiğimiz duygu değişikliklerinin hepsi empatiden kaynaklanır. Empati tutumunu sergilemek ve bu kavramı derinlerde hissetmek bizleri iyi ve vefalı insanlar olmaya teşvik eder.
Empati;
İnsanın kendi istek, çıkar ve beklentilerini bir yana bırakıp, başkalarının düşünce, fikir, duygularına gerektiği zaman öncelik verebilmeyi sağlar. Empati yeteneğinin gelişmesi, benlik duygusunun gelişmesinin dışında kendisinden başkasının duygularını anlayabilme ve kavrayabilmesini gerektirir.
Çocuğunuza bu tutumu nasıl kazandırabilirsiniz?
İlk bilmemiz gereken özellikle bazı konularda ki empati konusu da bu mühimlerden birisi, sadece anlatılarak kazandırılabilecek bir tutum değildir. Çocuğun ilk örnek aldığı kişilerin anne-baba olduğundan yola çıkarak bu tutumları sergilemekte alışkanlık yapmaya dikkat edilmelidir. Bir çocuk anne ya da baba ile toplu taşıma araçlarına bindiğinde orada nasıl davranması gerektiğini ilk örnek aldığı kişinin sergilediği davranışlardan öğrenir. Yaşlılara, engellilere, hamilelere yer veren anne ya da babayı gördüğünde mutlaka o tutum anlatılandan daha da derinlere yer edecektir. Çocuğunuzu sadece kendi aile ve çevrenize miras bırakmayacağınızı, tüm topluma örnek olacak bireyler yetiştirmeniz gerektiğini bilmelisiniz.
Çocuklara duyguları anlatın. Kendi duygularınızı, başkalarının duygularının da önemli olduğunu, bizim onları da anlamamız için aynı duyguları hissetmemiz gerektiğini konuşun. Çocuğunuz kardeşine ve ya arkadaşına zarar verdiğinde, bu yaptığının karşıdakine neler hissettirebileceğini sorun. Bu konu hakkında düşünmesine izin verin. Farklı zaman dilimlerinde cümlelerinizde de bu tutuma yer verin. ‘’O oyuncağı alamadığımız için öfkelisin, anlıyorum.’’ gibi cümleler kurun.
Unutulmamalıdır ki, empati yeteneği gelişmiş bir bireyler, hoşgörülü, vefalı, saygılı, takdir edilen, beğenilen karakterler olurlar.
Empati, insanları birbirine yakınlaştırır.
Empati, güven inşa eder.
TOLSTOY’ un da dediği gibi;
İnsan acı duyabiliyorsa canlıdır. Başkasının acısını duyabiliyorsa insandır.
Türkan Özdemir
Çocuk Gelişimci ve Sosyal Hizmetler Uzmanı